“Wie zijn toch die mensen”, vroeg Sigrid Kaag zich af op de achterbank van de auto, pratend over de politieke situatie in Nederland. Het was een scene uit de documentaire “van Beiroet naar het Binnenhof” die vlak voor de verkiezingen van 17 maart 21 werd uitgezonden.
Door Chris Zeevenhooven
De uitspraak had te maken met de groei van de aanhang voor Forum voor Democratie, voordat de partij implodeerde door gedoe binnen die partij. “Kaag doet een Hillarietje” waren de commentaren van de politieke duiders. Hillary Clinton had zich eerder in haar campagne voor het presidentschap van de USA laatdunkend uitgelaten over “deplorables”, de massa die niet weet wat ze doet (met hun stem). Met Clinton is het niet goed gekomen, ze verloor de verkiezingen. Met de politieke carrière van Kaag lijkt het ook niet goed te komen, na een geweldig verkiezingsresultaat, zit de klad erin. Een groot deel van het Nederlands electoraat verlangde naar haar nieuwe leiderschap, maar Kaag is niet meer de vrouw die op de tafel danste.
“Hier scheiden onze wegen”
Twee weken na de verkiezingen was er het debat over de “functie-elders” voor Pieter Omtzigt. Omtzigt werd door de informateurs als querulant in de CDA fractie gezien en daarmee ongeschikt voor regeringsdeelname van het CDA. Het gefotografeerde papier onder arm van informateur Ollongren zorgde voor grote opschudding. In het debat erover betoogde Mark Rutte dat hij van niets wist, maar het bleek anders. Het was een leugen om zijn bestwil. Daarop zei Kaag in het debat tegen Rutte: “Hier scheiden onze wegen”. Op 2 april 2021 is Mark Rutte het vertrouwen, dat hij nodig heeft om opnieuw een regering te kunnen leiden zo goed als kwijt. Maar na enige maanden weet Rutte het vertrouwen terug te winnen en gaat D66 met Kaag toch weer samenwerken voor een nieuw kabinet. In het nieuwe regeerakkoord zijn halveren stikstof en drastische maatregelen tegen klimaatverandering de sterke punten voor D66 met meer dan 50 miljard euro verankerd.
Weg nieuw Leiderschap
Het vierde kabinet van Mark Rutte, van dezelfde politieke samenstelling als zijn derde kabinet met VVD, D66, CDA en ChristenUnie, gaat op dezelfde manier aan de slag als de voorgaande kabinetten van Mark Rutte. Met Rutte als de leider, die zichzelf geen leider noemt. Hij bepaalt wel de toon, legt verantwoording af als hij het wil, doet de praatjes met de media, staat de kamer te woord in grote debatten en reist Europa rond. Van het nieuw leiderschap geen spoor. Het is dezelfde wijn in dezelfde zak en Kaag speelt de tweede viool.
Kaag verbleekt
Sigrid Kaag kwam in haar campagne op voor de positie van de vrouw en haalde daar veel stemmen van vrouwen mee binnen. Toen D66 zelf te maken kreeg met kwesties van vrouwonvriendelijk gedrag verstomde haar geluid erover. Omdat het de top van de partij betrof? De zaak werd afgedaan met een schep zand. Daarmee verbleekte Kaag, niet door de dagelijkse toestanden waar politici mee te maken hebben, maar door een principiële kwestie.
Rutte wijkt niet
Rutte en Kaag krijgen te maken met grote politieke kwesties zoals de uitkomsten van de parlementaire enquêtes naar aardgaswinning Groningen en Kinderopvangtoeslag. Die beide rapporten zijn vernietigend voor zijn regeringen, die de verantwoordelijkheid droegen en voor de instanties die verantwoordelijk waren voor de uitvoering. Maar er verandert niets, de minister president treedt niet definitief af, regeert verder en Kaag vindt het goed.
2030 of 2035
Kaag mist het politieke leiderschap en ze toont dat met de discussie over de stikstofkwestie. Een belangrijk verschil zit in het jaar waarin de stikstofuitstoot gehalveerd moet zijn. De preciezen zeggen 2030, anders valt de natuur om, de rekkelijken willen wel akkoord gaan, maar pas in 2035 wat nu al in de stikstofwet staat. Hier had Sigrid Kaag als politiek leider van D66 haar verantwoordelijkheid moeten nemen en als redelijk alternatief instemmen met 2035 om het resultaat: “halveren stikstofuitstoot” vast te leggen. Dan had ze leiderschap getoond. Nu steunt ze de preciezen met gevolg dat er mogelijk niets geregeld wordt.
Exit Kaag
Op sociale media krijgt Kaag er onbehoorlijk van langs en sommige collega Kamerleden doen grove uitlatingen. Maar Kaag en haar fractie laten zich ook niet onbetuigd. “Wie zijn toch die mensen” is het begin en het einde van de kortstondige politieke carrière van een succesvol diplomaat, geparachuteerd tot partijleider. Ze begrijpt Nederland niet en Nederland laat dat op haar manier weten. Dat zegt iets over Kaag en over Nederland.