“Boeren weg, dan is ook de grutto weg”

@TitiaSluiter

Tijdens een overleg zei wethouder Rolf van Wanrooij (gemeente Wormerland): “Als de agrariërs weg zijn dan is er geen land meer voor grutto’s”. Dat is nogal een krasse uitspraak zei de gesprekspartner, waarop van Wanrooij antwoordde: ”Ja, en ik sta er volledig achter. Zo zie ik het en niet anders”.

Door Chris Zeevenhooven

In het hart van de gemeente Wormerland is een groot Natura 2000 gebied, het Wormer- en Jisperveld. Het grootste deel hiervan is eigendom en in beheer van de vereniging Natuurmonumenten. Het gebied bestaat uit weiden, sloten en poelen waar in vroeger tijden de zogenaamde vaarboeren hun koeien hielden en hooi oogsten voor wintervoer. In die tijd wemelde het er van de weidevogels zoals de grutto. Het was er als een oud-Hollands plaatje. Dat varen met boten om koeien te verplaatsen werd te arbeidsintensief en met grotere aantallen beesten ondoenlijk. Het centrale waterrijke gebied werd overgenomen door Natuurmonumenten.  Er zijn nog wel boerenbedrijven aan de randen en een aantal van die bedrijven hebben ook nog weidevogels die er nestelen.

Wormer- en Jisperveld

Het Wormer en Jisperveld zou een prachtig weidevogel gebied kunnen zijn, naast een aantal andere geschikte locaties in Nederland, om de grutto een plek te geven en voor uitsterven te behoeden. Daar zou de grutto nog veilig kunnen broeden. Maar het Natura 2000 gebied  het Wormer- en Jisperveld is nu een rommeltje. Het terrein verruigt en er zijn geen boeren meer die koeien weiden en mest uitrijden. De mest is belangrijk voor de insecten die weer van belang zijn voor de jonge vogels, maar de mest is ook belangrijk voor het activeren van het bodemleven waar de grutto’s het van moeten hebben. De gemeente is hier niet aan zet, maar de provincie moet zorgen voor een beheervisie voor dit Natura 2000 gebied, de gemeente heeft wel aangegeven aan de provincie dat ook andere partijen moeten kunnen deelnemen aan het maken van die visie.

Aanvalsplan Grutto

Met het aanvalsplan voor de redding van de grutto wordt jaarlijks een bedrag van 40 miljoen euro geïnvesteerd en over een aantal jaren nog eens eenmalig 35 miljoen. Ook Natuurmonumenten gebruikt die subsidie, maar slaagt er niet in op het Wormer- en Jisperveld de weidevogels en met name de grutto’s in stand te houden, laat staan te versterken. Er zijn nog wel boeren die land van Natuurmonumenten beheren. Onlangs heeft een van die boeren heeft zijn stikstofrechten om koeien te houden verkocht aan Schiphol. Een aantal jaar geleden heeft hij nog met subsidie een stal in het gebied gebouwd. De grutto’s die nu nog op dat land komen en dat zijn een flink aantal paren, moeten elders een plek zoeken of verdwijnen. Natuurmonumenten heeft ook met subsidie in het gebied een grote stal gebouwd, om runderen onder te brengen die voor het beheer van het natuurgebied zorgen. Die veehouderij is zo extensief dat de weidevogels, die er wel voorkomen daar weinig baat bij hebben. Om weidevogels te behouden heb je goede melkveeboeren nodig.

Weidevogels op de Woude

Een van de boeren die weet hoe je weidevogels moet beschermen is Dick Hos, die op een steenworp afstand van het Wormer- en Jisperveld een boerderij heeft op het eiland de Woude. Hij beheert zo’n 200 ha veenweidegebied als enige boer op het eiland. Een pont van de gemeente Castricum verzorgt de verbinding met de overkant. Er is een wandelpad van 7 km om de weilanden heen. In het voorjaar is het volop genieten van de grote aantallen weidevogels. Er broeden zo’n 200 gruttoparen. Dick en zijn vader Kees zijn dan bezig om voor de weidevogels te zorgen. Dat is een deel van het verdienmodel van het bedrijf, een biologisch melkveebedrijf waar 140 koeien gemolken worden. De koeien gaan zo gauw het kan de wei in. Weidegang is belangrijk voor de bemesting van het land naast de mest die jaarlijks met de sleepvoet wordt uitgereden. Een kudde schapen zorgt ervoor dat de bodem steeds goed aangetrapt wordt, zodat er een mooi weiland met kruidenrijk grasland ligt.

Injecteren drijfmest doodsteek weidevogels

In 1995 heeft de regering besloten om de drijfmest, een samenstelling van pies en poep die in een mestkelder bewaard wordt, emissiearm aan te wenden. Dat wil zeggen dat boeren met speciale machines de drijfmest in de grond moeten brengen of op slappe bodems direct op de grond. Die regels zijn genomen om de uitstoot van stikstof uit mest te verminderen, maar die regels zijn slecht geweest voor de weidevogels. Sinds de invoering is het aantal weidevogels sterk gedaald. Uit het evaluatierapport van ‘emissiearm aanwenden van drijfmest’ bleek dat de nesten van weidevogels beschadigd worden door de methode.

Red de Grutto

Alle hoop op het overleven van de grutto is nu gericht op een aantal kerngebieden in Nederland waar de grutto ongestoord en in grote groepen (om de rovers op een afstand te houden) kan broeden en de jongen vliegvlug kunnen worden. Eén van die kerngebieden zou het Wormer- en Jisperveld kunnen en moeten zijn. Het is in eigendom van een natuurorganisatie en het gebied zou met de beschikbare subsidie prima als boerenland beheerd kunnen worden. Als Natuurmonumenten mee zou helpen de grutto te behouden dan zou Natuurmonumenten zich niet steeds publiekelijk tegen de boer moeten keren, want zonder de boer is er geen grutto meer.