Dinsdag 1 oktober 2019 gaat de geschiedenisboeken in als de dag van het grote boerenprotest. Meer dan 2000 trekkers trokken vanuit het hele land naar het Malieveld in Den Haag om de boerenstem te laten horen. Boeren zouden zich niet meer gewaardeerd voelen. De druppel die de emmer deed overlopen was de opmerking van Kamerlid Tjeerd de Groot van D66 dat de veehouderij gehalveerd moet worden. De opmerking van de Groot heeft te maken met de uitspraak van de Raad van State dat het beleidsplan PAS (programma aanpak stikstof) dat is opgetuigd om stikstof in het milieu te onderbouwen niet meer geaccepteerd wordt. Die uitspraak had direct tot gevolg dat de economie in Nederland stil gezet werd. Er mag op veel locaties niet meer gebouwd worden. De stikstof balans deugt niet. Een beter moment om aan te geven dat de veehouderij in Nederland ondanks alle maatregelen uit de hand is gelopen was er niet.
De PAS als circus om natuur te maken
In de zomer van 2018 was de Groot op bezoek in de provincie Overijssel voor een excursie over de werkwijze van de PAS (programma aanpak stikstof). De provincie had er werk van gemaakt om allerlei uitvoerings- en compensatiemaatregelen te beschrijven waarmee stikstof bespaard zou worden die weer op andere lokaties geproduceerd zou kunnen worden voor meer wegen, industrie en agrarische activiteit. Daarvoor worden in natuurgebieden heidevelden teruggebracht, worden zandverstuivingen aangelegd door bomenkap en wordt de bovenste laag afgegraven van vruchtbare bodems in natuurgebieden. Stikstof weghalen uit de natuur om die in andere sectoren te kunnen gebruiken. In sommige provincies is de stikstof ruimte al vrij gegeven voor woningbouw, industriegebieden en wegen, terwijl de compenserende maatregelen nog moeten worden uitgevoerd. De PAS als een vorm van creatief boekhouden. Het was ook een beetje vreemd verhaal in Overijssel om te horen hoeveel maatregelen met machines er nodig zijn om de “natuur” weer tot natuur te maken, terwijl het gewone beheer zoals met een schaapskudde op de heide om de heide in goede staat te houden zijn wegbezuinigd door diezelfde provincies.
Minister Schouten mag de rommel opruimen
Minister van landbouw Carola Schouten zit opgescheept met de gevolgen van jarenlang vooruit duwen van het mestvraagstuk. Ze is ook de coördinerend minsiter om de stikstofcrisis op te lossen en ze heeft daarbij last van bestuurders van het kabinet Rutte 1 die nu het hoogste woord voeren. Henk Bleker, die de ecologische hoofdstruktuur indertijd heeft afgeschaft en nu roept dat kleine natuurgebieden ook te veel zijn. Ook de voorman van bouwend Nederland, Maxime Verhagen slaat noodkreten uit nu de vergunningen zijn stopgezet en de bouw dreigt stil te vallen. Er gaan ineens andere belangen gelden en dat is niet in het voordeel van de boeren. De ontwikkelaars willen hun grond wel hebben met de stikstof erbij, dan kunnen ze weer bouwen. De minister moet nu verstandige besluiten nemen en kiest om te beginnen voor kringlooplandbouw, een gesloten systeem om beesten te voeren en de mest efficiënt te gebruiken. In die aanpak wil ze gaan kiezen voor een regionale benadering. Minder generiek beleid, maar meer per regio, gekoppeld aan grondsoort en cultuurlandschap en met de in de regio werkende boeren. Samen tot afspraken komen om minder stikstof te produceren, de kringloop op het bedrijf te sluiten en boeren die willen stoppen helpen.
Cultuurlandschap Winterswijk als voorbeeld
Ik doe de suggestie naar Winterswijk te gaan en gebruik te maken van de bestaande samenwerking van de organisatie van Waardevol Cultuurlandschap Winterswijk (WCL) dat onlangs haar 25 jarig jubileum vierde. Marjolein Sonnema, directeur generaal Agro van het ministerie LNV sprak de jarige organisatie toe, ze komt ook nog uit Winterswijk, dus de band is gelegd. In 1994 zijn er 11 regio’s gestart met een samenwerking om gezamenlijk waardevol cultuurlandschap te beschermen, beheren en te ontwikkelen. Winterswijk is de enig overgebleven organisatie die nog werkt. Nu is het moment om die prestatie te vieren met het verder bouwen op de samenwerking in Waardevolcultuurlandschap Winterswijk van gangbaar naar kringloop met aandacht voor natuur, maar wel met geld van de overheid om resultaten te boeken. Boeren, burgers en buitenlui samen.
