De supermarkt en vooral marktleiders Albert Heijn en Jumbo bepalen meer en meer de manier van leven in ons Nederland. Zij zijn machtige spelers in het maatschappelijk veld en hebben die rol min of meer overgenomen van de kerk die dat deed in de vorige eeuw. De supermarkten hebben daarmee voor aandeelhouders en eigenaren een geweldig verdienmodel ontwikkeld. Iedereen, overheden en klanten, draagt de supermarkt op handen en zij worden rijker en machtiger.
Door Chris Zeevenhooven
De supermarkt verkoopt veel producten die door boeren geproduceerd worden. De boeren klagen al jaren dat zij nog steeds dezelfde prijs krijgen voor hun producten als decennia geleden. De voordelen van de schaalvergroting en de technologische ontwikkeling is naar de supermarkt organisaties gegaan. Die zijn in Nederland georganiseerd in een overkoepelende organisatie van 3 partijen die de boeren het vel over de oren trekken. De boeren zelf mogen door kartelwetgeving met niet meer dan 5 bedrijven met de markt in onderhandeling gaan. De minister gaat een klaaglijn openen tegen oneerlijke voorvallen op dit oneerlijk speelveld, maar dat gaat natuurlijk niet werken. Supermarkten kunnen daarentegen makkelijk naar het buitenland uitwijken en goedkoop inkopen in andere Europese landen. De supermarkt doet alles voor de laagste prijs en de hoogste winst.
Supermarkten draaien op jongeren
In de supermarkten, zoals bij Albert Heijn, werken heel veel jongeren. Die zijn flexibel, intelligent en makkelijk plooibaar om de klanten vriendelijk te woord te staan en de vakken te vullen. Met de eerste Corona golf hebben ze hard gewerkt om de winkels draaiende te houden en ze kregen bij AH daarvoor – schrik niet- een Bol.com boekenbon van 25 euro! Het is een apart idee dat zo’n grote winkel met zo’n enorme omzet in de praktijk gerund wordt door scholieren. Is dat een nieuwe vorm van jongerenarbeid? Wat betekent dat voor het eerlijke speelveld in Retail land? Is het niet concurrentievervalsend met de ‘gewone’ winkels? Tijdens de eerste Corona golf openden de supermarkten om ouderen ten diensten te zijn een uur eerder de deuren om 7.00 in plaats van 8.00 uur. Dat leek genereus, maar het is opnieuw een manier om een eerlijk speelveld met de gewone winkels verder uit het lood te brengen. Dat uur extra wordt niet meer ingeleverd en gemeenten vinden het blijkbaar prima. De supermarkten in Nederland zijn altijd open van 7 uur s ochtends tot 10.00 uur s avonds, 7 dagen in de week en ook met Kerst en Pasen. Dat is zelfs meer dan in New York, de stad van de 24/7 economie. De supermarkten krijgen alle ruimte van de gemeenten om altijd open te zijn en op toplocaties hun winkels te runnen. Er wordt altijd geprobeerd de maximale BVO (bruto vloeroppervlak) te realiseren ook al gaat dat ten koste van andere ondernemers. De gemeentelijk accountmanagers vinden het prachtig om met de hoogste bazen van de grote concerns te praten. Ze worden niet omgekocht maar geïmponeerd door deze mastodonten die niet anders doen dan goed georganiseerd geld weg halen uit de samenleving en dat doorsluizen naar aandeelhouders, een fietsploeg of de formule 1.
Marketing supermarkt bepaalt onze manier van leven
Onze manier van leven in de moderne samenleving wordt sterk beïnvloed door de marketing en reclame campagnes die supermarkten presenteren. Het gelukkige gezin aan tafel met Kerst, maar ook de positie van Zwarte Piet en de rol van kinderen, de vrouw en de man in het moderne gezin, alles wordt voorgespeeld zoals we passend in deze tijd denken en doen en dat wordt breed opgevolgd. De normen en waarden worden gezet door deze top influencer. Zij bepalen wat we eten, letterlijk en figuurlijk. Alles wordt voorgedaan door de supermarkten om de binding met de klanten sterker en sterker te maken. Maar de supermarkt met die stevige marktpositie doet weinig tot niets terug om mee te helpen om na richtlijnen van de overheid vraagstukken in de samenleving aan te pakken. Na de uitbraak van het Coronavirus werden na een paar weken de maatregelen in de winkels alweer afgebouwd. De fles met hand-gel in de hoek gezet, karretje weer zelf regelen en zo snel mogelijk weer zo veel mogelijk klanten in de winkel halen. Het hoofdkantoor had aangegeven dat er te veel kosten gemaakt werden door overwerk. Dat moest snel weer teruggebracht worden. Klanten van een supermarkt hadden gevraagd een gescheiden in- en uitgang te maken, maar dat wilde die supermarkt niet voor eigen rekening uitvoeren. De coronamaatregelen gingen ten kosten van de winst voor de aandeelhouders. Uit onderzoeken is klip en klaar dat klanten die hoesten of proesten in de winkel een wolk besmette aerosolen uit kunnen blazen. Als de supermarkten op verzoek en advies van de overheid actie zouden voeren om met een mondkapje op boodschappen te doen en het ook te dragen in andere gesloten ruimten dan helpen ze snel en effectief mee aan het uitrollen van het gedrag en daarmee aan het bestrijding van het virus. Zo zou het ook kunnen.
Gemeenten moeten zich beter bewust zijn van de publieke positie
Met andere woorden de supermarkt bepaalt in hoge mate hoe we samen leven in modern Nederland, maar neemt weinig verantwoordelijkheid als er in de samenleving wat aan de knikker is. Tijd dat gemeenten weer veel strakker richtlijnen maken en het speelveld met andere ondernemers eerlijker inrichten. Gemeenten kunnen hogere eisen stellen voor de faciliteiten die ze leveren.
