D66 Arnhem had eind mei een volle zaal voor een masterclass lokale politiek, gegeven door Jan Terlouw. Niet alleen de vaste deelnemers maar veel meer D66 leden uit de wijde omtrek waren afgekomen op de eminente oud-politicus, schrijver en natuurkundige die zijn licht liet schijnen op de mores van de politiek, maar vooral op het vraagstuk van de klimaatverandering.
Fysiek iets getekend door 84 levensjaren, maar geestelijk scherp en analytisch met begrip voor de huidige generatie, begon Terlouw met een rustige uiteenzetting over het vak van politicus en de politiek. “Wat is politiek? Het is het geheel aan maatregelen waarmee een gebied bestuurd wordt. In een democratie werkt het zo dat om de zoveel tijd gekozen wordt, wie dat besturen moeten gaan doen. Daarmee is politicus het meest eervolle beroep dat er zou moeten zijn. Een gekozen politicus moet twee dingen tegelijk doen, geïnteresseerd zijn en blijven in de kiezer die immers gekozen heeft, maar ook gezag uitstralen”, vervolgt Terlouw.
De politici nemen beslissingen voor de uitvoering van maatregelen. Voor iedere maatregel ligt de vraag bij de politicus voor, of dat rechtvaardig is. De antwoorden daarop verschillen per denkrichting, maar de vraag blijft gelijk. Daaruit komt het compromis van meerderheden tot stand. Burgerlijke ongehoorzaamheid kan voorkomen als het gevonden compromis niet rechtvaardig gevonden wordt, doceert Terlouw verder.
Zo sprak hij over de liberale canon van Dirk Verhofstadt en de basiswaarden van D66. Over de politiek die greep moet hebben op de markt “anders zijn de burgers alleen maar verweesde consumenten.” De politiek heeft daarvoor de overheid als instrument om dat te organiseren en de overheid moet de markten reguleren met verschillende doelen waaronder een betere leefbaarheid van de samenleving.
“De overheid is de baas”, zegt Terlouw en de politiek beslist of de overheid zich ermee bemoeit. De markt innoveert, gaat over grenzen en kan investeren, maar de markt neemt geen verantwoordelijkheid voor het algemeen belang. De overheid is de baas stelt Terlouw nogmaals met grote stelligheid en de overheid bepaalt wat wel en wat niet gebeurt. De burgers hebben daartoe de politici en de overheid aangesteld.
De hoofdtaak van de politicus is dat die moet proberen te begrijpen wat er in de samenleving gebeurt en moet zoeken naar nieuwe oplossingen, de politicus moet empathie houden met de samenleving, een samenleving die in rap tempo verandert. De politici moeten dat volgen, wat is rechtvaardig en wat moet ik kiezen.
Het grootste vraagstuk dat nu voorligt is de enorme verandering van het leefklimaat op aarde in de laatste 50 jaar. De aarde bestaat 4,5 miljard jaar met steeds weer veranderingen in klimaat en fysiek, maar de snelheid van veranderen van de laatste 50 jaar is nog niet vertoond. Oceanen worden vervuild met grote hoeveelheden plastic en tegelijkertijd worden vissen met grote fabrieksschepen er uit weggevangen.
Klimaatverandering bedreigt ons – mensen – omdat de verandering in zo’n korte tijd plaatsvindt. Wat betekent die ontwikkeling voor de politicus en de afweging die de politicus uit oogpunt van rechtvaardigheid moet maken?
We wonen de aarde in een razend tempo uit, de klimaatverandering is ernstiger dan we denken. Daarvoor is een afspraak gemaakt in Parijs met COP21, maar daarna is iedereen naar huis gegaan en lijkt het alsof er niets gebeurt. Terwijl, zoals Terlouw aangaf, de overheid wel de baas behoort te zijn. Als Shell andere dingen doet die niet passen binnen COP 21 dan moet de politiek reageren. Als je “duurzaam” definieert dat je de aarde niet slechter achter laat dan je hem aantreft, dan zijn we bepaald niet meer duurzaam bezig. Sinds 50 jaar laten we de aarde steeds slechter achter, zegt Terlouw. De voedselproblematiek is gekoppeld aan de klimaatverandering immens groot. Dat vraagt de grootste aandacht van politici. In Nederland lopen we overigens ver achter in de aanpak van het vraagstuk. Terwijl we het wel kunnen, dat durft Terlouw als natuurkundige met zekerheid te zeggen.
De zon straalt in een uur de hoeveelheid energie uit die de mensen op aarde voor een heel jaar gebruiken. We moeten met die zonne-energie aan de slag. Dat geeft veel werkgelegenheid door groene techniek. Het is een politiek probleem maar de politiek is traag tegenover de gevestigde belangen. “Tot gisteren werd fossiele energie vijf keer meer gesubsidieerd dan groene energie. Doe voor de volgende generatie dat wat je moet doen”, beëindigde Terlouw zijn betoog, rechtvaardig nieuw beleid voor de mensen van nu en voor de toekomst. Ontvang de zonnewarmte en gebruik hem.
Zoals de indianen al deden ”Hail to the sunrise”.
