De afgelopen weken viel het mij op dat er veel hout opgestapeld ligt aan de randen van bossen. Ook op Twitter is het een hoop mensen niet ontgaan en daarmee laaiden ook de discussie over gevolgen van hout stook weer op. Door subsidie op biomassa (hout) lijkt er meer enthousiasme bij bosbeheerders om fanatiek aan de gang te gaan in het bos. Bovendien is een vraag of het verbranden van hout / bio-massa niet extra CO2 betekent. Ik legde die vraag voor aan een beheerder van een landgoed.
Door Chris Zeevenhooven
Hij schreef mij: “Zeker levert het verbranden van hout CO2 op. Per eenheid opgewekte energie is dat zelfs meer dan bij kolen en nog veel meer dan bij gas. Immers, gas is zuivere CH4 zonder ‘vervuiling’ van mineralen en heeft per kilo dus veel warmte inhoud. Hout is ‘vervuild’ met allerlei mineralen en andere moleculen en dat levert naast CO2 ook nog vliegas en andere zaken op. Het verbrandingsproces van hout moet daarom goed geoptimaliseerd worden om te zorgen dat het verbrandt tot zoveel mogelijk onschadelijke producten. Rookgassen van hout moeten daarom in de centrales goed gefilterd worden, om te zorgen dat je niet dezelfde problemen krijgt met roet en stank als bij het stoken van een houtkachel in huis.
Cyclus van een mensenleven
Maar ook als je de ‘rook’ goed filtert komt een grote hoeveelheid CO2 vrij bij het stoken van hout. Maarrrrr, die CO2 is zogenaamde ‘kort cyclische’ CO2. Aardgas is ontstaan uit biomassa waarin 100 miljoen jaar geleden (of daaromtrent) koolstof of CO2 is vastgelegd en die in de diepere bodem is beland. Biomassa die nu verstookt wordt komt voor uit miscanthus (groeitijd 1 jaar), houtwallen (groeitijd 10 jaar), tophout van (bv) populier of van dunningen (groeitijd 30-50 jaar) en tophout van eik of beuk (groeitijd 80-100 jaar). Als je dit vergelijkt met de tijd die het heeft geduurd voordat uit biomassa olie of gas is ontstaan, is dat dus een superkorte cyclus van ongeveer maximaal één mensenleven. Op voorwaarde dat je door aanplant van nieuwe bomen (of door betere bijgroei van de bomen die je bij dunningen laat staan) de CO2 die je verstookt, ook weer vastlegt in nieuw hout. Dan heb je dus eigenlijk een gesloten cyclus: aan de ene kant verbrand je en produceer je CO2, maar je legt het ook meteen weer vast door de nieuwe bomen of de nieuwe houtwal”
Kort gezegd: op termijn van (max) 1 mensenleven verhoog je dus niet de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer.
Wordt al het hout door dunnen en snoeien dat opgestapeld ligt verbrand?
“We kunnen aannemen dat de bulten hout die je aan de rand van het bos ziet liggen, niet allemaal verstookt worden. Het dikke hout wordt gebruikt voor de bouw en bijvoorbeeld meubels. Wat dunner hout of slechter hout wordt gebruikt voor pallets en verpakkingen. Een nog mindere kwaliteit wordt gebruikt voor spaanplaat, vezelplaat etc. en alleen de minste kwaliteit wordt direct verbrand.
Verder is het zo dat bijna alle bossen in ons land zijn aangeplant. (We hebben geen oerwoud). Bij aanplanten (zoals wij dat doen op Sieverdink) wordt meestal een plantafstand gehanteerd van 1,5 m x 1,5 m. Dit betekent: 2,25m2 per boom, oftewel ongeveer 4500 boompjes per Ha. In de eindfase van een volwassen bos wordt er gerekend met bomen die 10 meter uit elkaar staan. Oftewel 100 volwassen bomen per Ha. Kortom, in de tussenliggende 100 jaar moeten er 4400 bomen gedund worden om de overstaanders de ruimte te geven. En zelfs als je ze 5 keer zo dicht op elkaar laat staan, dan zullen er nog steeds 4000 per Ha weg moeten. Flink dunnen is dus niet erg als je tot een min of meer natuurlijke afstand wilt komen. Maar als mensen zien dat er bomen gekapt worden, dan neemt de emotie het vaak over, net als bij het afschieten van wilde zwijnen of herten. Maar voor een goed en duurzaam beheer is dunning en vernieuwing nodig”
Groeit of krimpt het bosareaal in Nederland?
“Nog steeds kun en mag je je afvragen of er niet te veel gekapt wordt. Om dat te beoordelen zou je moeten kijken naar de ontwikkeling van de Nederlandse bossen en de bijgroei of volumeafname. Bijgroei betekent vastleggen van kort cyclische CO2 en volumeafname betekent: in hout vastgelegde CO2 omzetten in ‘vrije’ CO2. Over deze factoren zijn veel cijfers bekend. Op internet vond ik bijvoorbeeld: Het Nederlandse bos in cijfers (PDF)
Dit is een bijgaande publicatie van het gezaghebbende Probos. Je leest daarin dat er gemiddeld in NL sprake is van bijgroei van 7m3 hout per Ha per jaar. In de publicatie staat dat we in NL ruim 370.000 Ha bos hebben. Dit betekent in NL een bijgroei van ruim 2 miljoen m3 hout per jaar!! Het ene jaar wordt er wat meer gekapt dan het andere, maar de netto bijgroei ligt dus in de orde van grootte van 2 miljoen kubieke meter per jaar! Dat is (ondanks alle kap) toch heel veel bijgroei en dus CO2 vastlegging”.