Arnhem is sinds 1 juli overgestapt op diftar. Vanaf nu moet betaald worden voor iedere zak restafval. Eerder betaalden inwoners een jaarlijks bedrag via de afvalstoffenheffing. Tegenstanders van diftar wijzen op de nadelen van diftar en stellen dat nascheiding effectiever, goedkoper en makkelijker is. Maar is dat ook zo? (Spoiler: nee.)
Door Patrick Arink
Diftar is de meest effectieve manier om de hoeveelheid restafval te beperken, blijkt uit onderzoek. Bovendien blijkt ander onderzoek dat inwoners in een diftar-gemeente gemiddeld minder geld kwijt zijn aan hun afval dan gemeenten zonder diftar.
Gemiddeld scheelt dat maar liefst 21 procent, aldus de VANG. Dit is een overheidswebsite die gemeenten helpt om de hoeveelheid afval de komende jaren omlaag te brengen.
Diftar is effectief en goedkoper. Het systeem kent echter ook nadelen. Het grootste nadeel is dat diftar leidt tot toename van het aantal afvaldumpingen bij de ondergrondse containers. Arnhem kent ongeveer honderd ‘hotspots’: containers waar iedere dag wel iets naast de container geplaatst wordt.
Tegenstanders van diftar wijzen daarom op een andere manier om afval in te zamelen: nascheiding. Bij nascheiding wordt al het afval ‘gewoon’ verzameld en worden bij de afvalverwerker de bruikbare stoffen uit het afval gevist.
Het grote voordeel van nascheiding is dat er vrijwel geen sprake is van afvaldumpingen, blijkt uit gemeenten waarin nascheiding wordt toegepast. Nascheiding kent echter ook een groot aantal nadelen.
Alleen pmd
Een nadeel van nascheiding is dat eigenlijk alleen verpakkingsmateriaal uit het afval gehaald kan worden om opnieuw gebruikt te worden. En dat geldt eigenlijk alleen wanneer het afval droog is. Papier, gft, textiel en glas zullen ook bij nascheiding apart ingezameld moeten worden.
Bovendien ligt het aan de installatie van de afvalverwerker in hoeverre verpakkingsmateriaal opnieuw hergebruikt kan worden. De verschillen zijn enorm. Afvalverwerker AEB komt op 270 kilo per ton afval. AVR komt tot minder dan de helft: 116 kilo per ton afval.
Nederland kent niet veel afvalverwerkers die op grote schaal in staat zijn tot nascheiding. De meeste afvalverwerkers in het zuiden en oosten van het land hebben niet of nauwelijks de mogelijkheid tot nascheiding.
De gemeente Arnhem heeft tot 2024 een contract lopen met afvalverwerker Attero uit Wijster. Attero heeft slechts beperkte capaciteit om nascheidingsafval te verwerken.
Attero zou Arnhems afval moeten uitruilen met andere afvalverwerkers die wel op grote schaal in staat zijn tot nascheiding.
Dat zou in theorie kunnen. In praktijk is dat echter niet mogelijk. De maximale capaciteit van de nascheidingsinstallaties in Nederland is bereikt.
Consument is duurder uit
Zelfs in het theoretische geval dat al het Arnhemse afval bij afvalverwerker Attero voor nascheiding zou worden aangeboden is dat niet optimaal. Het hergebruikpercentage van nascheiding bij Attero ligt 25 procent lager dan bij diftar, blijkt uit een rapport van onderzoeksbureau KplusV.
Nascheiding in Arnhem zou dus betekenen dat er minder afval bespaard wordt dan nu met diftar.
Nascheiding heeft overigens een aantal negatieve financiële consequenties. Bij nascheiding loopt een gemeente inkomsten mis omdat zij de afvalfondsvergoeding voor een deel moeten afstaan aan de afvalverwerker. Dit leidt automatisch tot meer kosten voor de consument.
Verder berekent de afvalverwerker de kosten die gemaakt moeten worden om bruikbare materialen uit het afval te halen door aan de gemeente die het afval aanlevert. Ook dat drijft de prijs die inwoners moeten betalen voor hun afval omhoog.
Niet realistisch
Zoals gezegd is afvalverwerker Attero slechts beperkt in staat tot nascheiding. Omdat de gemeente Arnhem nog tot 2024 een contract heeft met Attero, is het onrealistisch om nu over te stappen van diftar op nascheiding.
Afvalverwerkers die gebruik maken van nascheiding, sluiten over het algemeen langere contracten af dan afvalverwerkers die zijn ingesteld op diftar. Wanneer de gemeente Arnhem over vier jaar over zou stappen op nascheiding, zou dit betekenen dat zij zich voor langere tijd vastlegt. Dat betekent dat de gemeente minder flexibel is.
Bewustzijn
Tot slot is er nog het argument dat inwoners door diftar bewuster omgaan met afval dan in een systeem met nascheiding. De gemeente Arnhem heeft zich gecommitteerd aan de landelijke doelstelling om de gemiddelde hoeveelheid restafval terug te brengen naar 100 kilo per huishouden per jaar. Op dit moment is dat ruim het dubbele: 221 kilo.
Nascheiding draagt minder bij aan het milieubewustzijn van inwoners, waardoor het lastiger is om de doelstelling van 100 kilo restafval per jaar te realiseren. Nascheiding van verpakkingsmateriaal stimuleert inwoners minder om ander afval goed te scheiden.
Kort samengevat
Kort samengevat: nascheiding heeft het voordeel dat het zorgt voor minder afvaldumpingen rond de containers. Nascheiding kent ook behoorlijk wat nadelen. De consument is duurder uit dan met diftar. Nascheiding leidt tot minder hergebruik van materialen. Nascheiding leidt tot minder verlaging van de hoeveelheid afval en het is voor de gemeente Arnhem geen realistische optie omdat zij een contract heeft met een afvalverwerker die slechts op kleine schaal in staat is tot nascheiding.
De bronnen voor de informatie in dit artikel zijn online terug te vinden:
VANG (Van Afval Naar Grondstof), een overheidswebsite van de VNG en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
CPB, het onderzoek ‘Diftar in Nederland, verschillen tussen oost en west’.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op journalistiek weblog Narrativium.
