Het bewijs dat investeren in kunst en cultuur in wijken loont: Festival Hoogte 80, Immerloo Park Festival, ze hebben een steeds sterkere relatie met de wijkbewoners. Dat zegt cultuurmakelaar en dramadocent Mieke Hendrikse van het Kunstbedrijf Arnhem. Kunst kan het verschil maken in wijken, vindt ze. ‘In Klarendal en St. Marten koppelen we sinds kort scholieren aan ontwerpers, zo hopen we schooluitval terug te brengen.’
Scholieren die uit dreigen te vallen verwisselen in dat project tien weken de schoolbanken voor een stage bij een creatief ondernemer. Die geeft in een meester-gezelverhouding de scholier weer focus, door de samenwerking en het aanscherpen van creatieve vermogens. ‘Dat werkt. Er is bijvoorbeeld een ontwerper, Mirte Engelhard. Een scholiere werkt bij haar aan de Klarendalseweg aan het ontwerpen van een eigen jurk. Dat geeft focus en zelfvertrouwen. Uiteindelijk moeten de schooluitval omlaag en de cijfers op school omhoog’, vertelt ze. Mieke Hendrikse is er als cultuurmakelaar voor het Kunstbedrijf Arnhem met vier collega’s verantwoordelijk voor om in vijf Arnhemse wijken de cohesie te bevorderen en met kunst en de kunstsector het verschil te maken.
Drempel voor cultuur verlagen
In die wijken (Klarendal, Geitenkamp, het Arnhemse Broek, Malburgen en wijken in Arnhem Zuid) wordt daar hard aan gewerkt. Er zijn daarmee in Arnhem ook veel positieve ervaringen, met Mieke Hendrikse als pionier.
In Klarendal staat de theatervoorstelling uit 2003 nog steeds op het netvlies, het project Open Deuren. Zij maakte daar met buurtbewoners een voorstelling in het Posttheater over Klarendal die twee keer uitverkocht was. Het was een succes. Sommigen volgden het script perfect, anderen maakten hun eigen rol. Mieke Hendrikse: ’Ik wilde het imago van de wijk in een positiever daglicht stellen, dat was toen een no-go area. En ik wilde een hele leuke activiteit met elkaar doen die positieve energie kan geven. Zodat het energie geeft om echt te verbinden. Nu, veertien jaar later, hebben sommigen het er nog over.’
Liever naar de Efteling dan naar een schouwburg
De drempel voor kunst of een schouwburgbezoek is hoog. Bij veel bewoners in de aandachtwijken is kunst en cultuur ook niet echt met de paplepel ingegoten. ‘Veel mensen weten niet wat ze mooi vinden. Gewoon omdat dat nooit ontwikkeld is. Mensen gaan daar niet zo vaak met hun kinderen naar een voorstelling of een museum, ze gaan vaker naar de speeltuin of een keer naar de Efteling’, vertelt Mieke Hendrikse. ‘Als cultuurmakelaar wilde ik dat graag aanvullen en mensen bij de hand nemen. Juist door er samen naartoe te gaan, daarmee verlaag je de drempel door ze letterlijk te helpen naar binnen te komen.’
Kennismaken met Kunst met een grote K
Dat kon vrij snel na Open Deuren. Mieke ging werken als cultuurscout en een van de projecten was meer te doen met wijken en kunst, door bewoners kennis te laten maken met Kunst met een grote K, in bijvoorbeeld de schouwburg. Heel simpel door kaarten in te kopen voor gereduceerd tarief. Er was toen ook geld voor, de Vogelaargelden. Mieke Hendrikse: ‘Kennismakenmetkunst.nl, heette dat project. We hebben met de zalen afspraken gemaakt over gereduceerde tarieven. Met hen heb ik bekeken welke voorstellingen de mensen leuk zouden vinden, Ciske de Rat zat er bijvoorbeeld bij.’
Gesprek van de dag
De eerste keer kwamen de wijkbewoners niet opdagen, ‘maar toen zijn we ze gaan halen.’ In de wijkwinkels was het theaterbezoek vervolgens het gesprek van de dag. ‘Waar de schouwburg toen niet wilde dat er te veel mensen uit het Broek naast elkaar gingen zitten, hebben wij de indruk dat door de bezoeken het draagvlak voor kunst en cultuur toeneemt. In Malburgen waren de kaarten vaak binnen een paar uur uitverkocht. Dat is opmerkelijk. Want in de Arnhemse theaters zitten toch vaak de blanke wat rijkere cultuur minnende Arnhemmers.’ Mieke Hendrikse kan zich overigens levendig voorstellen dat investeren in het publiek ook een voordeel is voor de Arnhemse kunstinstellingen, die nu hevig investeren in nieuwe gebouwen zoals Musis, Filmhuis, Museum en straks de Schouwburg. Een hoogtepunt van het project was de samenwerking met Introdans. Een dansgroep uit Malburgen mocht uiteindelijk samen met een choreograaf een stuk instuderen. Met het kerstgala werd dat opgevoerd in de grote zaal van de Schouwburg. In de zaal zat een grote groep bewoners uit Malburgen.
Kröller-Müller
Wijkbewoners zijn ook naar het Kröller-Müllermuseum geweest, een bus vol uit Klarendal. Ze waren laaiend enthousiast. Daar zette het museum uiteen welke schilderijen van de collectie zijn gekocht voor welk geld. Er werd ook verteld dat de eigenaresse, Helène Kröller-Müller, destijds wilde dat iedereen het werk kan zien en daarom heeft zij haar collectie aan het Rijk geschonken. Maar kunst zien kan daar vooral als je geld hebt: een kaartje inclusief toegang tot het park de Hoge Veluwe om er te komen, kost 18 euro de website vermeldt geen Gelrepaskorting.
Maar de Gelrepas is niet de oplossing, zegt Mieke Hendrikse. Met alle miljoeneninvesteringen in de Arnhemse zalen, zou je volgens haar ook moeten investeren in het publiek uit de aandachtwijken. Bijvoorbeeld door een klein deel van de bouwsom of het marketingbudget te investeren in een formule als Kennismaken met Kunst om ook in de aandachtwijken draagvlak te creëren. ‘Anders zien ze het alleen van de buitenkant als gebouw voor de elite, en denken ze: daar gaat ons geld. Ze krijgen een andere betrokkenheid als ze er tenminste een keer geweest zijn.’
