Als het over de Europese Unie gaat, dan gaat het vaak over de nettobetalingen van Nederland, over de salarissen van de Europarlementariërs of hun onkostenvergoedingen of hun bonnetjes. Maar is die Unie zo’n geldverspiller? Dit jaar zette Politico de kosten op een rijtje: de EU kost de Nederlander 0,31 cappuccino per dag, oftewel 0,79 cent. Per week twee cappuccino’s.
Politico zette de kosten op een rijtje nadat de voorzitter van de Europese Commissie Jean Claude Juncker meermaals beweerde dat de Europese Unie de burger een kop koffie per dag kostte, in een poging meer geld binnen te halen voor de Unie. Die zit immers met een tekort van zeker 9 miljard euro na de Brexit. De conclusie is, op basis van het werk van Politico, dat het nog veel minder is. Nergens in de Europese Unie betalen ze een koffie, laat staan een cappuccino per dag. Het meeste betalen ze in Luxemburg, 1,56 per dag dan België met 1,46 per dag.
Budget EU klein: net zo veel als Duits ministerie Werkgelegenheid
Dat is relevant omdat het argument van eurosceptici vaak is dat de EU ons veel geld kost en dat kan weer een rol spelen in de huidige discussie over de begroting van de Europese Unie en straks in de verkiezingscampagne met de verkiezingen voor het Europese parlement. Eurosceptische partijen halen vaak het kostenargument aan als struikelblok voor het lidmaatschap van de Europese Unie. Het bedrag aan geld dat de Europese Unie uitgeeft is relatief klein. Jaarlijks heeft de Europese Unie zo’n 160 miljard te besteden, ongeveer net zoveel als het Duitse federale ministerie van Werkgelegenheid en Sociale Zaken en dat bedrag wordt alleen voor inflatie gecorrigeerd.
Over geldsmijterij van ambtenaren of politici moet je als journalist natuurlijk altijd kritisch zijn. De uitgaven voor het administratief apparaat bedragen 7 procent van de begroting en daarvan gaat een flink deel naar vertalers. Er zijn 24 officiële talen in de Europese Unie, waarvan er drie gebruikt worden als procedurele taal, Engels, Frans en Duits. De overgrote meerderheid van dat bedrag van 160 miljard wordt uitgegeven aan: het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), voor economische steun aan zwakke regio’s (EFRO), onderzoek en innovatie en buitenlands beleid.
Wat levert het EU-lidmaatschap op
Een aantal jaren geleden stonden de kranten vol met verhalen dat Nederland een nettobetaler is aan de Unie. Dat klopt, maar Nederland heeft ook veel voordelen: Handelsland Nederland zit eigenlijk vanaf de start van de Europese Unie al vanwege de economische voordelen in de Europese Unie met nu een grote interne markt. Het probleem is dat die voordelen niet altijd in individuele voordelen voor lidstaten of burgers zijn weer te geven. De kosten en voordelen van coördinatie van de gezamenlijke interne markt bijvoorbeeld, zijn niet zomaar in euro’s te kwantificeren, zegt het Jacques Delors Institut. Hetzelfde geldt voor een effectief buitenlands beleid. Wel weten we dat aan samenwerking veel voordelen zitten. Bijvoorbeeld de single digital gateway, die opgetuigd wordt en waardoor burgers en bedrijven van lokale overheden informatie moeten krijgen en waar ze online zaken kunnen regelen. Dat levert minimaal 11 miljard aan voordeel op voor het bedrijfsleven omdat administratieve lasten verminderen als ze over de grens willen werken. Sterker nog, die huidige onduidelijke regels zijn de belangrijkste reden dat vooral mkb-bedrijven niet de grens over gaan met hun activiteiten. Het Jacques Delors Institute tekent overigens aan dat het voorstellen van de Unie in termen van nettobetalerschap problematisch is. Het schildert sommige lidstaten af als winnaars en anderen als verliezers. Maar aan dat nettobetalerschap is ook wat gedaan. De bijdragen van de nettobetalers Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk zijn een tijdje terug verlaagd . Nederland krijgt 1 miljard korting, maar die korting is volop in discussie vanwege de Brexit.
Brexit: hoge kosten voor Britse huishoudens
Maar zijn we niet beter af zonder Unie en zonder de euro? De PVV heeft daarover in 2014 een rapport laten schrijven door een bureau, Capital Economics, dat volgens Business Insider eerder een prijs won voor een rapport dat op de beste manier beschreef hoe je uit de euro kunt stappen. Business Insider veegt echter de vloer aan met rapport van de PVV.
Nederland stopt met het betalen van een bijdrage aan de Unie met een Nexit, maar Noorwegen en straks het Verenigd Koninkrijk, en ineen Nexit geval Nederland, betalen wel voor deelname aan de vrijhandelszone. De opsteller van het rapport denkt dat een klein landje als Nederland veel beter kan onderhandelen met grootmachten als China en de USA over handel. De positie van havenstad Rotterdam wordt dan een stuk slechter en die van Hamburg waarschijnlijk een stuk beter. De Financial Times schat de kosten van de Brexit per huishouden op 870 pond, 1000, euro per jaar.
Gesloten grenzen of open grenzen in Europa
Capital Economics veronderstelt verder dat migranten zoals de gezinsherenigers en asielzoekers beter buiten de deur zijn te houden. Maar Business Insider weerlegt dat: het recht op gezinshereniging komt niet uit een EU-verdrag, maar uit het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens dat door de Raad van Europa is afgesloten. Dat is een organisatie waarvan 47 Europese landen, 6 niet-Europese landen en Vaticaanstad lid zijn. En wat betreft asielzoekers hoeven we alleen maar te kijken naar de treurige uittocht uit Syrië waar miljoenen zijn vertrokken – de meesten naar omringende landen. Zulke migratiestromen laten zich moeilijk sturen. Ook daarover zei Juncker eerder dat we, in noodgevallen, best een of twee miljoen vluchtelingen kunnen opvangen, op een bevolking van 500 miljoen Europeanen. Het is overigens ook de vraag of jongere generaties zitten te wachten op grenscontroles bij alle Europese grenzen. De handel in ieder geval niet.
Een laatste argument van het PVV rapport dat Business Insider onder de tafel veegt is de terugkeer naar de gulden en een eigen Nederlands monetair beleid. Capital Economics stelde dat Nederland plots een ruimer beleid zou voeren. Business Insider acht dat onwaarschijnlijk: juist De Nederlandse Bank is tegen verruiming van het monetair beleid. Zou de bank daar plots anders over denken als we geen deel meer uitmaken van de Europese Unie? En hoe moet dat met jongere generaties die alleen de euro als betaalmiddel kennen?
EU levert banen op
Het lidmaatschap van de EU levert veel voordeel op. In het Verenigd Koninkrijk is die discussie gevoerd vanwege de Brexit. The Independent noemde er een paar. Het eerste voordeel is dat je overal kunt werken of studeren of van je pensioen genieten in de Europese Unie. In het Verenigd Koninkrijk levert de handel met de EU 3,1 miljoen banen op. Reizen is veiliger omdat de EU o.a. onveilige luchtvaartmaatschappijen weert. De EU stelt regels voor consumentenbescherming, zoals de garantietermijn van twee jaar, wat in Nederland altijd een jaar was. De EU maakt roaming goedkoper. Europa wordt veiliger: de strijd tegen zware criminaliteit wordt Europees aangepakt door Eurojust. Het Britse bedrijfsleven becijferde dat het EU-lidmaatschap 4 tot 5 procent bijdraagt aan het Bruto Binnenlands Product. De EU geeft ook een wereldmacht als het Verenigd Koninkrijk meer invloed in de wereld, zegt de Britse denktank Chatham House. Nederland profiteert van dezelfde voordelen.
Wat voor een EU wil jij, daarover gaan de verkiezingen van het EP
De meeste Nederlandse politieke partijen doen op 23 mei 2019 mee aan de verkiezingen voor het Europese parlement met de vraag: Wat voor een Europa we willen? Dat is een genuanceerder uitgangspunt dan ‘wel of geen EU’. Het is te hopen dat de kiezer die nuance ook ziet. Kijk nu naar die arme Britten, hoe ze worstelen met de Brexit en de moeilijkheden die het voor hen zelf oplevert. Veel van de pleiters voor de Brexit hebben het politieke toneel inmiddels verlaten, zoals oud-minister van buitenlandse zaken Boris Johnson. De achterblijvers moeten alle zeilen bijzetten om een politieke en economische chaos te voorkomen. Als kiezer kun je je roerend in je cappuccino afvragen of je die chaos wilt en wat je met je stem wilt doen.
Journalist Simon Trommel van Trommel Media volgt Europese politiek op de voet in Nederland en in Straatsburg en Brussel. Hij richt zich vooral op de wisselwerking tussen Nederlandse en Europese politiek en de effecten daarvan in Nederland. Hij schrijft op buurtenregio.nl over de Europese verkiezingen van 23 mei 2019. Deze serie wordt mogelijk gemaakt door de Stichting Project.
