De zomerschool van de School voor Gebiedsgericht Werken landde deze zomer (2018) in Bristol om een bezoek te brengen aan een aantal na oorlogse wijken. Samen met de community werkers van de gemeente zijn we, na een korte introductie, rond gegaan in de wijk om deur aan deur aan te kloppen om bewoners te vragen wat ze van het wonen in de wijk vinden en of ze hun talenten in zouden willen zetten voor de wijk gemeenschap. De gemeente wil met de zogenaamde ABCD methode (assed based community development) aan de slag om grote bezuinigingen op te vangen in en door de wijk zelf. De samenleving is al stevig uitgekleed door eerdere bezuinigingen en ook door stijgen van de woonlasten (huren).
Door Chris Zeevenhooven
Deur aan deur
Direct wordt duidelijk dat mensen op zichzelf leven met hun eigen sores achter de eigen voordeur. De wijk waar ik rondging is best een aardige woonwijk met grondgebonden woningen. De tuinen zijn merendeels verhard met hier en daar nog een klein bloemperkje. De tuinhekjes hebben een rommelige Gamma uitstraling. Bij veel huizen hangt een camera boven de deur. Mensen kennen de buren, maar niet meer dan een paar deuren ver. Algemeen is de teneur dat de saamhorigheid van “vroeger” verdwenen is, de reputatie van de pub in de straat is slecht dus daar gaan ze ook niet meer heen. Bij meerdere adressen waar we aanklopten woonden oudere mensen die ziek waren en geen puf meer hadden voor een gesprekje. Ze vroegen zich af hoe ze de laatste periode door moesten komen. Op een adres opende een vrouw de deur die vertelde dat haar man stervende was. Ze zat alleen met hem thuis.
De wijk en de voorzieningen
De wijk is ruim opgezet en er zijn brede groenstroken en bomen. Er is een winkelcentrum met een superstore waar je alles kan kopen. Aan het zelfde plein is er ook een wijkvoorziening met een bibliotheek en services van de gemeente. Er is op het eerste gezicht eigenlijk weinig te klagen. Maar de sfeer die de wijk uitstraalt is er een van apathie, lusteloosheid. Het groenonderhoud is minimaal, de winkels op het winkelcentrum zijn allemaal van grote ketens en de supermarkt, die altijd open is drukt het laatste eigen inititief de wijk uit. Er is geen ruimte voor lokaal ondernemerschap. Er is geen wijk economie anders dan dat mensen uitgezogen worden door het groot kapitaal en ze zijn er aan verslaafd zonder het zelf te weten.
Met de ABCD methode probeert de gemeente mensen weer hun eigen kracht te leren ontdekken. Hier en daar zijn er bijzondere voorbeelden van bewoners zelfbestuur zoals het grote complex van oude schoolgebouwen nu een sport en wijkvoorziening dat bijna 18 jaar in eigendom is van een stichting van bewoners. Ze hebben inmiddels een omzet van 1 miljoen pond en 12 mensen in dienst met 15 ha landbouwgrond waar groenten verbouwd wordt voor het eigen restaurant. De kok in de keuken is een bekende kok uit Bristol die de laatste jaren van zijn carrière een bijdrage wil leveren aan de samenleving.
Levenslust terugvinden
Maar de brede stroom van gelatenheid in de wijk maakt het een lastige opdracht voor de wijkwerkers. Het vertrouwen in de overheid is laag. Tegenover de massieve marketing van het groot kapitaal waarmee mensen dagelijks via commercials worden bestookt staat de vriendelijke en betrokken houding van de community werkers van de gemeente maar die hebben niet de gelikte ondersteuning van een communicatie strategie. Dat is een uphill battle. Toch blijft de gemeente volharden in de aanpak. Vanuit de zomerschool zijn ideeën aangeleverd om de groep werkers meer faciliteiten te geven zoals een klein werkbudget. Als bewoners mee willen doen met groenonderhoud dan helpt het als een grasmaaier beschikbaar komt. Ook helpt het om te zoeken naar mogelijkheden de wijk economie een impuls te geven. De pub in de buurt kan met een make over weer een rol spelen voor ontmoeting. Ook de inbreng van kunstenaars om met creativiteit wat los te maken kan helpen en vooral activiteiten voor kinderen vragen extra aandacht. Met name het laatste was een van de grootste zorgen van de bewoners die wij spraken. Kinderen zijn immers de toekomst van de samenleving. Nu zitten ze veel binnen gevangen door hun telefoon.
Kleine stapje met kansen
De zomerschool biedt een mogelijkheid om een kijkje in een andere keuken te nemen bij een andere stad in een andere cultuur. Het programma is omlijst met onderling gezelligheid en excursies om nog wat dieper in de cultuur van de bezochte stad te duiken. Een dia show over de graffiti art van Bristol met toelichting door een echte anarchist gaf de grote afkeer van het kapitalistisch systeem bij een kleine groep van de Angelsaksische samenleving duidelijk weer. Daar geen apathie, maar wel veel boosheid. Het verstokte politieke systeem van twee partijen die elkaar bij de strot houden werkt niet mee aan een oplossing, maar de energie en doorzettingsvermogen van de community werkers in Bristol is een strohalm waar de gewone mens in de wijk zich aan kan vasthouden om een beetje gemeente te zijn.
