Woningbouwvereniging Vivare gaat het merendeel van ‘het Rode Darp‘ aan de Vredenburgstraat in Westervoort ten oosten van Arnhem, slopen en op diezelfde plek nieuwbouw neerzetten. Het gaat over een klein aantal arbeiderswoninkjes uit 1922 met de karakteristieke rode pannendaken.
Deze huisjes zijn van oudsher bekend als “T Rode Darp”. Volgens Vivare zijn de woningen in een te slechte staat om gerenoveerd te worden. Het college van B&W Westervoort heeft ingestemd met de sloop en hoewel er nogal wat tegenstand was in de raad heeft het merendeel toch ingestemd met de voorgenomen sloop. Alleen de CDA fractie was het niet eens met dit besluit.
Door Gabrielle Zeevenhooven
T Rode Darp is gebouwd in 1922 als eerste woningbouwproject in de gemeente Westervoort. Mensen die in vaak zelf gebouwde krotten woonden kregen hier een voor die tijd passende woning met ruimte om een varken te houden en genoeg plek voor een moestuin, waarmee de familie zich in leven kon houden. De gemeente Westervoort was eigenaar van het woningbouwproject. Rond 1980 werden zeven van de tien woningen plus de grond verkocht aan de woningbouwvereniging Rijn & IJssel (het latere Vivare) voor in totaal 26.000 gulden. Dus 3.715 gulden per woning! Vanaf toen was Vivare verantwoordelijk voor het onderhoud van de woningen.
Lokaal cultureel erfgoed
Nou kun je niet zeggen dat de gemeente Westervoort rijkelijk gezegend is met lokaal cultureel erfgoed. Een groot aantal boerderijen is verdwenen onder de golf van nieuwbouw. De havezate Hamerden is na jaren bedekt te zijn met oranje plastic zeilen veranderd in een soort pannenkoekenhuis en kijkt uit op een rommelig parkeerterrein met stapels grind en tegels. De kokette nieuwbouw, zogenaamde boerderettes, staan er gezellig op elkaar gepakt omheen en van passende beplanting is geen sprake. Alleen het Kasteeltje, de havezate aan de Klapstraat, is gerestaureerd op een manier die recht doet aan de historie van het gebouw. Blijkbaar is noch een kleine gemeente noch een grote woningbouwvereniging in staat om ervoor te zorgen dat ook lokaal cultureel erfgoed bewaard blijft. T Rode Darp is gebouwd in dezelfde tijd als de huizen op de arbeiderswijk de Geitenkamp in Arnhem. Wie zou zich kunnen voorstellen dat een woningbouwvereniging daar de sloophamer gaat hanteren, met als argument dat de staat van de bebouwing niet strookt met de duurzaamheidsafspraken die gemaakt zijn.
Bewoners protesteren
Een aantal bewoners is het niet eens met de voorgenomen sloop. Zij hebben zich uitgesproken voor renovatie in plaats van sloop. Bewoner Adrie van der Horst die al 45 jaar met zijn vrouw in een van de woningen woont, geeft aan dat er weinig onderhoud is gepleegd door de woningbouwvereniging en dat daarmee het argument gebruikt wordt dat renovatie nu te duur zou zijn. Ter vergelijking, drie panden die oorspronkelijk bij het project hoorden zijn verkocht aan particuliere eigenaren. Deze woningen staan er netjes bij en worden nu niet gesloopt. De woningcorporatie speelt bovendien geen open kaart. Een tweetal belangrijke rapporten krijgt van der Horst niet te zien. Daarvoor heeft hij een WOB-verzoek ingediend. De bewoner gaat ook bezwaar aantekenen tegen het sloopbesluit. Ook bewoners van Westervoort voor wie T Rode Darp een emotionele waarde vertegenwoordigt roeren zich. Zij verzetten zich tegen het idee dat het Westervoort van vroeger zonder enige consideratie uitgewist wordt.
Zorg voor de bewoners
Naast de culturele waarde van dit buurtje is er ook een tweede belangrijk punt. De woningbouwvereniging heeft een zorgplicht voor haar bewoners. Adrie van der Horst: “Ik ben al ruim 10 jaar hiermee bezig. Wij worden als bewoners niet gehoord. Wij zouden moeten verhuizen en daarna weer terug verhuizen. Maar wij weten niet hoe hoog de nieuwe huur wordt en of we dat wel kunnen betalen. Wij zijn op leeftijd en moeten nu twee keer verhuizen. Daar zien we, gezien onze gezondheid enorm tegenop. De onzekerheid geeft stress, want niemand weet wanneer er iets gaat gebeuren en hoe lang het allemaal gaat duren. En de woningbouwvereniging laat niets van zich horen”. Begeleiding vanuit de woningbouwvereniging zou de onzekerheid voor een deel kunnen wegnemen.
Kleine gemeenten hebben geen weerwoord.
De constatering is dat lokaal cultureel erfgoed te weinig beschermd wordt. De woningbouwvereniging als eigenaar, biedt niet per definitie zorg en bescherming en kiest voor het geld. En een kleine gemeente heeft blijkbaar niets af te dwingen als de bebouwing zelf geen status heeft als cultureel erfgoed. De vraag is of de gemeente eerder een beeldbepalende status had moeten afgeven voor “T Rode Darp”.
