Op 16 oktober 2019 als duizenden boeren met trekkers in Den Haag demonstreren, spreekt Caroline van der Plas aanwezigen toe op een bijzondere bijeenkomst in Deventer. Er wordt een boek gepresenteerd waarin 22 mensen uit de primaire sector vertellen over hun leven als boer, boerin en visserman. De verhalen zijn verteld en gebundeld in vervolg op het twitteraccount @boerburgertweet.
Door Chris Zeevenhooven
Maar ze vertelt de toehoorders ook dat de Boerburgerbeweging gaat meedoen aan de komende verkiezingen voor de Tweede Kamer. Is er wel een kans voor een nieuwe Boerenpartij? In de zestiger jaren waren boeren verplicht lid te worden van het landbouwschap, maar de boeren van de arme zandgronden wilden daar niet aan meedoen. Ze konden de bijdragen eenvoudigweg niet betalen. In Zuid-Oost Drenthe werden enkele wanbetalers van hun bedrijf gehaald door de politie. Dat gaf een grote schok in de samenleving en de aanhang voor de Boerenpartij, een partij voor ontevreden mensen, groeide. In 1963 haalde de partij 3 zetels met de Kamerverkiezingen. Maar de schaalvergroting in de landbouw en mechanisatie van de landbouw is gewoon verder gegaan.
Boerenpartij: verdienmodel door populisme
Boer Koekoek, de leider van de Boerenpartij, werd een begrip net als zijn compagnon Harmsen, die later naast kamerlid ook nog wethouder was in Apeldoorn. Na een ruzie met Koekoek ging hij door met zijn eigen lijst in de Kamer. Koekoek en Harmsen waren hun tijd vooruit door het verdienmodel van Kamerlid te exploiteren met handig populisme. Die methode wordt nu gevolgd door andere gelukszoekers met Nanninga van Forum voor Democratie als beste voorbeeld. Zij vervult in haar eentje drie zetels in Raad, Staten en Eerste Kamer om ruim 5000 euro per maand bij te laten schrijven op haar bankrekening. Ze klaagt daarbij ook nog over de werkdruk.
Met een uitgebreide voorlezing van het concept-verkiezingsprogramma maakt van der Plas direct duidelijk dat deze Boerburgerbeweging met de keus om een politieke partij te worden, een kansloze kant uit gaat. Met in het beste geval een of twee zetels worden die nieuwe Kamerleden in de Tweede Kamer bezig gehouden met een agenda die meestal niet over boerenzaken gaat. Op de vraag of deze beweging doet denken aan de Boerenpartij antwoordt van der Plas dat de Boerburgerbeweging een bredere beweging is, die meer mensen zoals kleine zelfstandigen aan moet spreken.
Resultaat Boerenpartij was beperkt
Ook de Boerenpartij van Koekoek had aanhang onder kleine zelfstandigen en mensen die zich in de steek gelaten voelden. In 1967 haalde de partij daarmee zeven zetels. Uiteindelijk heeft de Boerenpartij niet veel meer bereikt dan aandacht voor de kleine boer, de boerderijwinkel en kamperen bij de boer. Maar Koekoek had wel een nummer 1 notering in de hitparade samen met Vader Abraham met de carnavalskraker “Den Uyl is in den olie”.
Boerburgerbeweging beter af als belangengroepering
De Boerburgerbeweging en @boerburgertweet op initiatief van Van der Plas heeft in korte tijd veel tongen los gemaakt en mensen in beweging gebracht. Er is op allerlei manieren een relatie gelegd tussen het werk van boeren en vissers en de samenleving. Er is heel erg behoefte aan dergelijke verhalen, omdat stedelingen wel naar de supermarkt gaan om hun dagelijks eten te kopen maar steeds minder weten waar het vandaan komt en wat er voor nodig is om het te maken. “Nooit meer honger” heeft ook te maken met “weten wat eten is”. Boerburgerbeweging ontgroeit de pioniersfase met de presentatie van het boek, Wees goed, vertel en verbind.
Voor de beweging zou er nog een mooie weg te gaan zijn ook naar de politiek, versnipperd in veel partijen, om daar als belangengroepering sympathie te zoeken en praktische ideeën aan te dragen in het belang van boeren en vissers. Maar door de keus om zelf een politieke partij te worden is die weg afgesneden en zijn de anderen ineens concurrenten. Het is in Den Haag dan slecht kersen eten en de beweging zal een stille dood sterven en al die leuke mensen die er nu aan mee werken gefrustreerd achter laten. Doodzonde.
