Bijna unaniem heeft het Europees Parlement donderdag gestemd voor het aanpakken van de miljardenmultinationals die proberen via octrooien eigenschappen te claimen die door de natuur gegeven zijn. CDA-Europarlementariër Annie Schreijer is daar blij mee. ‘Octrooien op en monopolisering van het leven door een paar multinationals dat kan niet, voedsel is een essentiële zaak voor het leven’, zegt ze over de resolutie die door Jan Huitema formeel is ingediend, maar waar zij en de SGP’er Bert-Jan Ruissen keihard aan hebben meegewerkt.
Door Simon Trommel
Zo’n resolutie betekent in de praktijk vooral een belangrijk politiek signaal. Het parlement in Straatsburg heeft gezegd dat het conventioneel kruisen van groente-, fruit en dieren niet gepatenteerd mag worden. Syngenta probeerde het intellectueel eigendom te claimen van een vitaminerijke tomaat die in Peru en Chili gewoon voorkomt. Bayer probeerde een broccoli met een langere steel te claimen. Door die langere steel is hij makkelijker oogstbaar. (Tekst loopt door onder foto).
De Nederlandse Europarlementariërs Annie Schreijer (CDA), Bert-Jan Ruissen (SGP) en Jan Huitema (VVD) hebben samen keihard gewerkt aan de resolutie die donderdag in Straatsburg is aangenomen.
Woekerprijzen voor voedsel bij monopolie
Dit soort praktijken leiden uiteindelijk tot woekerprijzen voor groente en fruit en ontwrichting van de wereldvoedselvoorziening, waarschuwt VVD-Europarlementariër Jan Huitema. Kleine zaadveredelaars komen namelijk in de problemen want door die patenten kun je bepaalde eigenschappen niet verbeteren door kweken of ze resistent maken voor ziekten. De zaadveredelaar moet of een dure licentie kopen, van tonnen of er komen juridische claims en juridische procedures die alleen aan advocaatkosten ook in de tonnen lopen.
Volgens Jan Huitema remmen dit soort octrooien de innovatie, het kweken van betere rassen. En juist in innovatie is de Nederlandse agrarische sector sterk. De drie Europarlementariërs verwijzen naar de banaan: er is in de wereld nog maar een soort banaan. Bij een grote ziekte op wereldschaal is het gebeurd met die fruitsoort.
Jan Huitema: ‘De kleur van de tomaat, de zoete smaak van paprika en de lange steel van broccoli zijn door de natuur gegeven. Het is nooit de bedoeling geweest dat die octrooieerbaar zijn.’
Dat natuurlijke eigenschappen niet octrooieerbaar zijn, was ook de bedoeling van het bestuur van het Europees OctrooiBureau, waar 38 landen zitting hebben. Maar door een onduidelijke formulering in het Europese Octrooiverdrag moest het Europees Octrooibureau EOB een eerder geweigerd octrooi toch toestaan. Daartegen dient begin oktober weer een beroep om dat te voorkomen. De inschatting in de Europese instituties is dat dat hoger beroep wel kans maakt en dat het octrooi ingetrokken blijft, maar zeker is dat pas na een uitspraak. In ieder geval tot de uitspraak geeft het EOB zulke patenten niet uit.
Dreiging patentenwedloop
Ook dreigt er volgens Huitema een patentenwedloop en dat zegt ook een veredelaar. Hij zoekt naar samenwerkingsverbanden zodat de wat kleinere veredelaars toch hun werk kunnen blijven doen, door zelf ook patenten te claimen, mocht het mis gaan.
Europees Parlement en Europese Commissie alle registers open
Politiek is de EU het er over eens dat het claimen van natuurlijke eigenschappen die de natuur geeft, niet kan. De Europese Commissie onderneemt ook actie. Mocht het hoger beroep worden afgewezen, dan gaat de Europese Commissie procederen. (Tekst loopt door onder foto).
Ook wordt nagedacht over het aanpassen van de biotechnologierichtlijn uit 1998 wat er toe kan dwingen de Europese octrooiconventie open te breken. Maar dan loop je het risico een doos van Pandora te openen, zegt Huitema, want iedereen heeft dan eigen wensen die in de richtlijn of in de conventie moeten worden opgenomen. ‘Terwijl je eigenlijk een chirurgische ingreep wilt doen op een plekje in die conventie’, zegt Huitema.
Plantum, de brancheorganisatie voor de sector van zaden en jonge planten, toont zich verheugd en dankbaar dat de drie Nederlandse Europarlementariërs zo lang hebben getrokken aan deze zaak.
Annie Schreijer zegt dat je als Nederland – dat ook tegen octrooieerbaarheid van biologische processen is – de Europese Unie nodig hebt om dit aan te pakken. ‘Het is een Europese zaak. Als dit de zaak niet beëindigt, schromen wij als Europees Parlement niet om octrooien op planteigenschappen definitief uit te sluiten.’