Als je voor je dagelijkse eten afhankelijk bent van de voedselbank, ben je over het algemeen niet te benijden. Er is echter een bonuspunt. De groenten die je krijgt zijn vers, biologisch en met liefde en aandacht geteeld. Tenminste als die groente van een van de vele groentetuinen komt, waar groepen vrijwilligers dag na dag aan het werk zijn met de teelt van sla, kool, bonen en wat er zoal in het seizoen van het veld komt.
Door Gabrielle Zeevenhooven
Een van die tuinen ligt in Groessen, een dorp in de Liemers aan de Leuvense straat. Chris Blij (75) en zijn vrouw Dicky zijn de drijvende krachten achter dit initiatief. Op een regenachtige ochtend meld ik mij om een paar uur mee te helpen als vrijwilliger. Het is stil daar op het geluid van de regen na. Chris lacht: “De meeste vrijwilligers komen niet als het dit soort weer is”. Een paar oudere heren, vrienden van Chris, zijn er wel. Samen lopen we gehuld in plastic kleding naar de tuin om sla te oogsten voor de voedselbank. De sla staat er prachtig bij. Alleen de grootste kroppen eruit halen is de boodschap. Na een half uur zijn de kratten gevuld, 16 kroppen per krat. We wandelen naar de wasplaats waar we alle kroppen nog een keer door het water halen om het meeste zand eraf te spoelen. Daarna gaan ze opnieuw in de kratten en worden ze klaargezet zodat de bus van de voedselbank ze kan komen ophalen. Dan steekt Dicky haar hoofd om de hoek van de deur. Het is tijd voor koffie.
Van garagehouder naar tuinder
Na de koffie laat Chris mij het terrein zien. “Ik had een garage in Zevenaar” vertelt hij, “maar via de kerk waren wij al actief met allerlei hulpactiviteiten. Er was iemand die een groentetuin voor de voedselbank wilde opzetten en ik zou daar een beetje aanwijzingen geven. Maar er was daar niets, geen schuur, geen gereedschap en toen zei ik: doe het maar bij mij achter, ik heb land en schuren genoeg. Op een bepaald moment heb ik de garage overgedaan aan mijn zoon en nu ben ik de hele dag aan het werk in de tuinderij.” Het hele terrein van Chris is veranderd in een grote groentetuin. In de schuren staan fietsen die opgeknapt worden voor bijvoorbeeld asielzoekers. Overal staat huisraad, spullen die Chris gaat ophalen na een verhuizing bijvoorbeeld, waar iemand weer iets aan zou kunnen hebben.
Stichting Blij Groessen
Alle activiteiten zijn verenigd in de Stichting Blij Groessen. De stichting beheert onder andere de financiën, maar Chris en Dicky zijn dag en nacht bezig met het dagelijkse reilen en zeilen. Chris vertelt: “Ik word om 5 uur ‘s ochtends wakker en dan lig ik na te denken over de dagindeling. Welke mensen kunnen een bepaald soort klusje doen. Dan slaap ik net voor de wekker gaat weer in.” Als ex-garagehouder heeft Chris ook een aantal oude auto’s op het erf staan en een schuur vol antieke tractoren. Een van de schuren gaat gebruikt worden door een stichting voor mensen in een dagbestedingstraject. Daar moet dan weer een opgang gemaakt worden voor een rolstoel en een plek waar iemand kan rusten. Chris en Dicky zijn ook bonus opa en oma voor de kinderen van een Iranees echtpaar.
Koninklijke onderscheiding
In april van dit jaar heeft Chris op Koningsdag voor zijn inzet op verschillende maatschappelijke gebieden een lintje gekregen. Ik ga samen met Chris het bedrijf door, langs de velden met sla en kool, de geplante uien en het veld met aardbeien. We kijken in alle schuren en Chris vertelt vol enthousiasme over zijn activiteiten en plannen voor het komend jaar. Als ik vraag wat er zal gebeuren als hij een keer zou stoppen met dit werk zegt hij zonder aarzelen: “Ik wil het liefst dat de stichting doorgaat.” Ik krijg als afscheid een grote paksoi mee die Chris speciaal voor mij gaat snijden in het veld en ik fiets terug naar huis. Er zijn dus hele bijzondere plekken in onze Liemers en stichting Blij Groessen is er een van.
Voedselbanken
In 2020 waren 160.500 mensen afhankelijk van de voedselbank. 44 miljoen producten werden uitgedeeld, met een waarde van ongeveer 74 miljoen euro. Veel daarvan zou anders verspild worden.
2002: De eerste voedselbank in Nederland
Sjaak en Clara Sies geven met de oprichting van één van de eerste voedselbanken in Nederland gezicht aan de heersende armoede en verspilling in Nederland. Maar ook laten zij zien hoe zelfredzaamheid je verder kan brengen. Nederland reageert geschokt en de politiek geeft antwoord: “Over 4 jaar bestaat de Voedselbank niet meer.” Het aantal Nederlanders dat op zo’n voorziening een beroep doet steeg echter in 2005 aanzienlijk: het aantal voedselbanken groeide van 22 in september tot meer dan 40 in december van dat jaar. In 2006 werd geschat dat 8.000 huishoudens gebruik maken van voedselbanken. Van de mensen die een beroep doen op de voedselbank blijkt 83% financiële schulden te hebben. Op dit moment telt de vereniging 171 voedselbanken. *
Voedseltuin
De eerste voedseltuin ontstond in Utrecht in 2002. De definitie van een voedseltuin werd als volgt geformuleerd: een voedseltuin is een ‘sociale onderneming in groen’. Mensen die vrijwillig op de biologische voedseltuin komen werken, leven rond het sociale minimum. Ze delen in de oogst die wordt afgezet via lokale kanalen of via sociale restaurants.
Arnhem zet in op een nieuw minima beleid
“2013 ARNHEM – Arnhem wil met zogeheten minimatuinen de armoede te lijf gaan. Dat staat in het nieuwe armoedebeleid van de gemeente. Minimatuinen zijn tuinen waarin groente en fruit wordt verbouwd voor minima en de voedselbank.”
In 2014 is het project Stadslandbouw Mooieweg van start gegaan. Zie ons artikel ‘Met de handen in de aarde voor zinvolle dagbesteding‘
Armoede in Nederland
Aantal mensen dat onder armoedegrens leeft: 1 miljoen mensen (CBS)
“niet-veel-maar-toereikend “ criterium: 900.000 mensen (SCP)
In 2019 leefden 251.000 kinderen in huishoudens met een laag inkomen (CBS).
1 op de 13 kinderen (8%) in NL groeit op in armoede.