Van 3 tot en met 7 juli organiseer ik vanuit Halfvol alweer de vierde editie van het Arnhemsekunst- en cultuurfestival Ruimtekoers. Twee wat verwaarloosde locaties aan de voet van de John Frostbrug in de wijk Malburgen in Arnhem worden vijf dagen lang getransformeerd tot bruisende ontmoetingsplekken. Malburgen kwam het afgelopen jaar veelvuldig negatief in het nieuws, de wijk zou veranderen in een getto wanneer er niet zou worden ingegrepen. Ik denk dat we samen door middel van Ruimtekoers het tij kunnen keren.
Door Yosser Dekker
Hoe betrek je inwoners bij nieuw beleid voor de stad?
Steden groeien, steeds meer mensen wonen in de stad. In 2050 zelfs 75% van de wereldbevolking. Dat betekent steeds meer mensen op hetzelfde oppervlak. Hoe gaan we dat met elkaar regelen? Daar is beleid voor nodig. Maar overheden, woningbouworganisaties en sociale instellingen hebben moeite om álle stadsbewoners te betrekken bij de huidige maatschappelijke en stedelijke uitdagingen. Hoe zorgen we ervoor dat we voor iedereen beleid ontwerpen zodat we fijn blijven wonen en leven in de stad van morgen?
“Met Ruimtekoers Festival zet ik kunst en cultuur in als middel om kansen te tonen voor de openbare ruimte en ontmoetingen te realiseren tussen álle stadsbewoners”
Met Ruimtekoers Festival onderzoek ik op eigen initiatief hoe kunst en
cultuur ervoor zorgen dat bewoners zich gezien voelen en betrokken raken bij de
ontwikkelingen in de stad. Dat kunst en cultuur belangrijke verbindende
factoren zijn, is bewezen tijdens de afgelopen editie van Ruimtekoers in 2017
in Arnhem-Zuid. Maar liefst 11.000 mensen bezochten het festival, waar zij
spraken over de toekomst van dit stadsdeel. Met de opgehaalde resultaten
ontwikkelden we samen met adviesbureau Companen (kennispartner
van Ruimtekoers), en gemeente Arnhem een nieuwe visie voor de ruimtelijke
inrichting van Arnhem-Zuid.
De visie is aangenomen door het college. Het wonen in Arnhem-Zuid wordt nu aantrekkelijker gemaakt door onder andere het plaatsen van sporttoestellen in de openbare ruimte, het ontwikkelen van aangename verblijfsplekken en het opzetten van activiteiten in de openbare ruimte samen met bewoners.
Ik wil deze visie een stap verder brengen. Met Ruimtekoers Festival zet ik kunst en cultuur in als middel om kansen te tonen voor de openbare ruimte en ontmoetingen te realiseren tussen álle stadsbewoners. Want fijn leven in de stad van morgen doen we vooral wanneer we elkaar én de ruimte die er is blijven waarderen. Zodat de stad van ons allemaal blijft.
Ruimtekoers Festival in Malburgen
Het nieuwe Ruimtekoers Festival focust zich op de kansrijke wijk Malburgen. Afgelopen jaar kwam de wijk veelvuldig negatief in het nieuws. NOS en Jeugdjournaal schreven titels als: ‘Door dit woningbeleid kunnen woonwijken snel veranderen in getto’s’, ‘Ze pesten mensen hier de wijk uit’ en ‘Kinderen bedenken oplossingen voor buurt met veel problemen’. Volgens de huidige wet mogen mensen met een laag inkomen alleen in de goedkoopste sociale huurwoningen wonen. Mensen met een iets hoger inkomen, mogen weer niet in goedkopere woningen wonen. Dat werkt goed tegen het zogenaamde ‘scheefwonen’ dat de overheid veel huurtoeslag kost. Het gevolg is wel dat mensen met de laagste inkomens allemaal bij elkaar komen te wonen, de diversiteit in de wijk verdwijnt en verloedering dreigt. Malburgen zou in een getto kunnen veranderen.
“En zo is Ruimtekoers ook een stedelijk en artistiek onderzoek verpakt in een aantrekkelijk festival voor iedereen”
Tijd dus om in actie te komen en te onderzoeken waar voor Malburgen de kansen liggen. En zo ben ik aan de slag gegaan in en mét de wijk. Het gaat mij niet alleen om het aanpassen van het woningbeleid. Het gaat mij om het tonen van mogelijkheden voor de openbare ruimte en het betrekken van bewoners, beleidsmakers, ontwerpers, ondernemers, studenten en kunstenaars om zo sneller tot oplossingen en ideeën te komen. Dat doe ik door het festival te programmeren met meer dan 20 kunst- en cultuurprojecten en deze tijdelijk, goed zichtbaar en toegankelijk op elkaar te stapelen in de openbare ruimte. Ruimtekoers is een meerdaags festival dat nieuwe ontmoetingen realiseert en kansen toont voor de verwaarloosde openbare ruimte waar het zich afspeelt. Zie het als een stedelijk en artistiek onderzoek verpakt in een aantrekkelijk festival voor iedereen.
Het programma en de resultaten van het festival
Kunst en cultuur zie ik als hét middel om te verbinden omdat het je raakt. Het gaat over emotie en over gevoel. Iedereen heeft dat eens ervaren. Muziek is misschien wel de meest toegankelijke vorm. Iedereen heeft wel íéts met muziek. Maar er is ook theater, beeldende kunst, literatuur en vele andere vormen. In de vervoering die deze vormen van kunst uitlokken zit de mogelijkheid om met elkaar in contact te komen. En dat is wat ik wil: in contact met elkaar het bestaande bevragen en het nieuwe omarmen. Het delen van mogelijkheden en ideeën tastbaar maken. Daarom bestaat het programma van Ruimtekoers uit diverse kunstdisciplines: muziek- en theatervoorstellingen, kunstinstallaties, workshops, talks en een Open Call voor Arnhemmers.
“ En dat is wat ik wil: in contact met elkaar het bestaande bevragen en het nieuwe omarmen. Het delen van mogelijkheden en ideeën tastbaar maken.”
Voorafgaand aan het festival, op 10 juni werden – door middel van een theatraal vormgegeven quiz en enquête – ideeën opgehaald bij de bezoekers van de Decathlon voor de ontwikkeling van de parkeerplaats bij de Rijnhal; een plek die je op dit moment ’s avonds liever mijdt. Met de resultaten scherpt gemeente Arnhem haar beleid aan voor een nieuwe realisatie op de parkeerplaats. Het project was een samenwerking tussen gemeente Arnhem, Sportbedrijf Arnhem, Decathlon Arnhem en Ruimtekoers.
“ En dat is wat ik wil: in contact met elkaar het bestaande bevragen en het nieuwe omarmen. Het delen van mogelijkheden en ideeën tastbaar maken.”
Voorafgaand aan het festival, op 10 juni werden – door middel van een theatraal vormgegeven quiz en enquête – ideeën opgehaald bij de bezoekers van de Decathlon voor de ontwikkeling van de parkeerplaats bij de Rijnhal; een plek die je op dit moment ’s avonds liever mijdt. Met de resultaten scherpt gemeente Arnhem haar beleid aan voor een nieuwe realisatie op de parkeerplaats. Het project was een samenwerking tussen gemeente Arnhem, Sportbedrijf Arnhem, Decathlon Arnhem en Ruimtekoers.
En zo zijn er nog veel meer bijdragen. Architectuurcentrum CASA ontwikkelde een verdiepend programma over onze relatie met de openbare ruimte, Museum Arnhem onderzoekt die relatie weer door Arnhemse ontwerpers Dana Dijkgraaf en Erik Stehmann een kunstinstallatie te laten ontwikkelen en samen met festivalpartner Rozet is er een Open Call opgezet; Arnhemmers kunnen hun eigen idee voor een programma indienen en komen uitvoeren op het festival.
Wat is de impact van het festival eigenlijk?
Op deze en andere manieren ontvouwt zich een nieuw positief verhaal gebaseerd op de kansen voor Malburgen. Waar de bewoners van Arnhem, gemeente, woningbouwverenigingen, wijkorganisaties en kennispartner Companen betrokken bij zijn en nauw samenwerken. De resultaten van deze editie worden opnieuw gebruikt door gemeente Arnhem bij het vormen van visie en beleid voor het verbeteren van de verwaarloosde openbare ruimte waar het festival zich afspeelt. Zachtere uitkomsten zoals een gevoel van verbondenheid worden door teams leefomgeving Malburgen gebruikt in het aanscherpen van hun programma om de leefbaarheid in de wijk te verbeteren.
“Moet je voorstellen, tientallen dromen, wensen en idealen die mensen hebben voor hun wijk bij elkaar gebracht. Dat zou een goede basis moeten zijn voor het maken van beleid voor een stadsdeel”
Het periodiek momentum van een festival is in te zetten om op steeds grotere schaal impact te behalen. Dat betekent concreet dat Ruimtekoers Festival na deze editie minimaal nog twee jaar in Malburgen plaatsvindt. Zo zijn we als organisatie in staat de impact op lange termijn écht te meten. Vanuit Halfvol bezien is Ruimtekoers Festival een onderzoeksproject waarbij we samen met onze partners methodieken testen waarmee kunst- en cultuurprojecten worden ingezet om een gevoel van verbondenheid te creëren. Maar vooral ook als een middel om kennis en data op te halen waarmee we samen beleid maken voor de stad van morgen.
